Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej reguluje prawa i obowiązki pielęgniarek i położnych wobec pacjentów, którymi się opiekują. Podobnie jak prawa pacjenta, prawnie uregulowane obowiązki pielęgniarek skupiają się zarówno na zapewnieniu odpowiedniej opieki dla chorych i potrzebujących pacjentów, jak i zapewnieniu ochrony dla samych pielęgniarek wykonujących swoją pracę zawodową. Jakie obowiązki wobec pacjenta ma pielęgniarka i z czego one wynikają?
Obowiązki pielęgniarki wobec pacjenta
Pracująca w zawodzie pielęgniarka ma obowiązek opiekowania się pacjentem według określonych standardów i procedur, które zapewnią pacjentowi bezpieczne warunki powrotu do zdrowia. W szczególności, pielęgniarka jest zobowiązana do udzielania wszystkim pacjentom opieki, udzielania pierwszej pomocy w nagłych przypadkach oraz w sytuacjach zagrożenia życia, a także udzielania pacjentowi rzetelnej i zrozumiałej dla niego informacji dotyczącej procesu pielęgnowania. Standardy wyznaczono nie tylko w obrębie zakresu opieki pielęgniarskiej, ale i jej jakości – pielęgniarka powinna okazywać życzliwość, wyrozumiałość i cierpliwość wobec pacjenta, budując tym samym atmosferę wzajemnego zaufania i zrozumienia. Pacjent powinien mieć z pielęgniarką dobre relacje i czuć się pod jej opieką bezpiecznie i komfortowo. Często to właśnie jakość opieki pielęgniarskiej wpływa na samopoczucie pacjentów w szpitalu czy przychodni.
Obowiązki pielęgniarek wobec pacjentów wynikają również bezpośrednio z karty praw pacjenta, zgodnie z którą pielęgniarka powinna respektować prawo pacjenta do intymności i godności osobistej podczas zapewniania mu odpowiedniej opieki oraz realizować świadczenia pielęgniarskie za zgodą pacjenta, a nie wbrew jego woli. W trakcie opieki, pielęgniarka powinna poinformować pacjenta o możliwych skutkach odmówienia przez niego przyjęcia opieki pielęgniarskiej, jednocześnie podejmując próbę przekonania go do zmiany zdania i podjęcia z nią współpracy. Nadrzędnym celem działań pielęgniarek jest dobro pacjenta, które należy postawić na pierwszym miejscu. Co ważne, pielęgniarka nie może pobierać od pacjenta lub jego rodziny dodatkowego wynagrodzenia ani innych korzyści materialnych.
Pielęgniarka ma obowiązek zachowania w tajemnicy wszystkich informacji o pacjencie, jego środowisku i stanie zdrowia. Jej rolą będzie współpracowanie z rodziną pacjenta w ramach opieki i edukacji o jego stanie zdrowia i dalszym postępowaniu pielęgnacyjnym, jednak bez wykorzystywania zdobytej podczas opieki prywatnej wiedzy, np. o problemach rodzinnych pacjenta. Pielęgniarka będzie również odpowiedzialna za zapewnienie pacjentowi odpowiednich warunków umierania, z poszanowaniem jego wartości i woli. Na prośbę pacjenta lub rodziny pielęgniarka umożliwi i zorganizuje kontakt z duchownym.
Obowiązki pielęgniarki względem pacjenta – akty prawne
Podstawowym wyznacznikiem obowiązków pielęgniarki i położnej jest Ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej, a w szczególności art. 4 ustawy, mówiący o obowiązkach z jakimi wiąże się wykonywanie zawodu pielęgniarki. Zgodnie z powyższym, rola pielęgniarki sprowadza się do rozpoznawania warunków i potrzeb zdrowotnych pacjenta oraz problemów pielęgnacyjnych pacjenta, planowania i sprawowania opieki pielęgnacyjnej nad pacjentem, samodzielnego udzielania w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych oraz medycznych czynności ratunkowych, realizacji zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji, orzekania o rodzaju i zakresie świadczeń opiekuńczo-pielęgnacyjnych oraz do edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia.
Kancelaria oferująca obsługę prawną służby zdrowia zapewnia wsparcie dla pielęgniarek, lekarzy i specjalistów.
Ze względu na charakter pracy wykonywanej przez pielęgniarki, prawo zabezpiecza je na wypadek problemów pojawiających się w trakcie wykonywania zawodu. Art. 11 Ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej wskazuje, że „pielęgniarka i położna wykonują zawód, z należytą starannością, zgodnie z zasadami etyki zawodowej, poszanowaniem praw pacjenta, dbałością o jego bezpieczeństwo, wykorzystując wskazania aktualnej wiedzy medycznej oraz pośrednictwo systemów teleinformatycznych lub systemów łączności.” Aby mogły wykonywać swój zawód rzetelnie i bezpiecznie, pielęgniarka i położna podczas i w związku z wykonywaniem czynności polegających na udzielaniu świadczeń zdrowotnych będą objęte ochroną przewidzianą dla funkcjonariuszy publicznych na zasadach określonych w kodeksie karnym.
Kiedy pielęgniarka może potrzebować wsparcia kancelarii prawnej?
Prawo medyczne jest zawiłe i bardzo rozbudowane. Choć zakres wykonywanej przez pielęgniarki pracy, jej obowiązków i praw wobec pacjenta oraz ograniczeń związanych z wykonywanym zawodem jest wyraźnie określony, zdarzają się sytuacje, w których pielęgniarka może potrzebować pomocy kancelarii prawnej specjalizującej się w prawie medycznym. Adwokat spraw medycznych może reprezentować pielęgniarkę w postępowaniach sądowych oraz przed komisją orzekającą o różnego rodzaju zdarzeniach, jakie miały miejsce w trakcie wykonywanej przez pielęgniarkę pracy.
