Mięsień sercowy swoim kształtem przypomina spłaszczony stożek podstawą zwrócony ku górze. Leży niemal pośrodku klatki piersiowej, pomiędzy dwoma płucami, i jest tylko lekko przesunięte w lewo. Wielkością mniej więcej odpowiada pięści swojego właściciela. U dorosłego mężczyzny waży ok. 320 g, u kobiety – ok. 270 g.
Jak pracuje serce?
Serce nigdy nie odpoczywa. W ciągu naszego długiego życia uderza ponad 3,5 mld razy. Co godzinę przetacza 300 litrów krwi. Pracuje, żeby każdej komórce naszego organizmu zapewnić dostawę świeżej krwi (czyli, jak mówią fachowcy, utlenowanej i bogatej w składniki odżywcze) oraz odbiór krwi nieco zużytej, bo zawierającej dwutlenek węgla i inne szkodliwe produkty przemiany materii. Bez ustawicznego krążenia po prostu nie moglibyśmy żyć. Krew przenoszona jest z serca do tętnic i włośniczek, a wraca do niego żyłkami i żyłami. Jest to więc układ zamknięty. Nie zawsze pracuje on bez zakłóceń. Co go osłabia?
Nadciśnienie
Ciśnienie to siła, z jaką krew napiera na ściany tętnic. Jeżeli jest zbyt duże, może uszkodzić ich ścianki – zwłaszcza, gdy nie są one już tak elastyczne. Nieleczone nadciśnienie przyspiesza rozwój miażdżycy, zwiększa ryzyko zawału serca, uszkadza wzrok, a także skraca nam życie, uszkadzając narządy wewnętrzne.
Skłonność do nadciśnienia możemy odziedziczyć. Ale rozwojowi tzw. pierwotnego sprzyja też brak ruchu, zła dieta, otyłość, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu i silny stres. Około 5 proc. chorych ma tzw. nadciśnienie wtórne. Jest ono skutkiem innych chorób (np. chorób nerek). Gdy już wyleczymy podstawowe schorzenie, ciśnienie wraca do normy.
Jak się leczy: Niewielkie nadciśnienie można obniżyć np. stosując odpowiednią dietę i dbając o aktywność fizyczną. W przypadku umiarkowanego i ciężkiego nadciśnienia musimy zażywać leki obniżające ciśnienie. Są to zwykle preparaty moczopędne, ewentualnie tzw. beta-blokery (zwalniają pracę serca i zmniejszają siłę jego skurczu), leki zwane antagonistami wapnia lub alfa-blokery (rozszerzają naczynia krwionośne) albo tzw. inhibitory konwertazy (hamują wydzielanie enzymów produkowanych przez nerki, odpowiedzialnych za wzrost ciśnienia). Terapia jest długotrwała.
Miażdżyca
Głównym winowajcą jest cholesterol LDL (nazywany złym). Gdy jest go zbyt dużo we krwi, osiada w ścianach tętnic w postaci tzw. blaszki miażdżycowej. Zwęża ona i usztywnia naczynia krwionośne. Złogi cholesterolowe mogą się pojawić w każdej tętnicy, ale najczęściej powstają w tętnicach wieńcowych (grozi to zawałem serca) i szyjnych, które zaopatrują mózg w krew (grozi to udarem).
Jak się leczy: Poziom cholesterolu obniżają preparaty nowszej generacji, np. fibraty, które podnoszą poziom dobrego cholesterolu (m.in. Lipanthyl, Lipostat, Bezamidin) oraz statyny (np. Vasilip, Zocor, Sortis, Simwastatyna), które obniżają poziom złego cholesterolu i triglicerydów, a podnoszą nieco stężenie dobrego cholesterolu. Leki to czasem zbyt mało. By ratować nas np. przed zawałem serca czy udarem mózgu, lekarze muszą zastosować radykalniejsze środki, np. angioplastykę (balonikowanie), wprowadzanie do tętnicy tzw. stentów czy pomostowanie (bypassy).
Choroba wieńcowa
Zwana jest również chorobą niedokrwienną serca. Jest spowodowana miażdżycowym zwężeniem tętnic wieńcowych, którymi do serca płynie krew bogata w tlen oraz składniki odżywcze (tętnice te okalają serce jak wieniec, stąd ich nazwa). Objawem choroby wieńcowej jest najczęściej ból. Typowy – zlokalizowany jest za mostkiem (odczuwamy go jako ucisk, pieczenie) i promieniuje do żuchwy oraz lewej ręki. Trwa od kilku do kilkunastu minut. Pojawia się zwykle po wysiłku fizycznym, ponieważ wtedy organizm (a więc i serce) ma większe zapotrzebowanie na tlen. Bóle wieńcowe nie nasilają się, gdy głęboko oddychamy, poruszamy się czy uciskamy klatkę piersiową.
Jak się leczy: Bóle wieńcowe ustępują zwykle, kiedy odpoczniemy albo zażyjemy podjęzykowo tabletkę np. Nitrogliceryny lub Sorbonitu.
Wszystkie powyższe choroby jesteśmy w stanie wykryć, zanim…będzie za późno. Pomocne jest w tym badanie elektrokardiografem, czyli potocznie nazywane badaniem EKG. Badanie można zrealizować w specjalistycznym gabinecie lub samodzielnie, natomiast odczyt wyników musimy zlecić lekarzom, którzy po prostu wiedzą jak odczytać diagram. Elektrokardiograf jest tym sprzętem, który znajduje się w najlepszych placówkach. Jeśli zamierzacie zrobić sobie badanie EKG, warto dowiedzieć się jakim sprzętem laboratorium dysponuje.